Wat is endometriose?

Endometriose is een aandoening waarbij het slijmvlies van de baarmoeder (het endometrium) buiten de baarmoeder groeit. Het zit bijvoorbeeld in de eierstokken, de darmwand, de blaas of op andere plekken in de buikholte. Het kan gaan om kleine stukjes slijmvlies, maar ook om ernstige verklevingen. Dit slijmvlies wordt ter voorbereiding op een zwangerschap elke maand dikker. Na ongeveer vier weken wordt het afgebroken en gaat het bloeden. Dit is de menstruatie.

Het slijmvlies dat buiten de baarmoeder groeit, kan niet naar buiten. Daardoor komt het op andere plekken terecht. Dit kan bijvoorbeeld de buikholte zijn, maar ook een eierstok, de ruimte tussen de baarmoeder en de blaas of de endeldarm. Dit veroorzaakt de pijn die bij endometriose komt kijken. Het lichaam heeft moeite met het verwerken van dit weefsel.

De aanwezigheid van dit weefsel op plekken waar het niet hoort, kan bovendien leiden tot een chronische ontstekingsreactie. Bij het herstel daarvan kan littekenweefsel ontstaan, dat in uitzonderlijke gevallen ernstige verklevingen kan veroorzaken. Daardoor kunnen organen worden aangetast.

De symptomen van endometriose

Endometriose geeft niet altijd klachten, waardoor de ziekte soms per toeval wordt ontdekt. Er wordt dan ook onderscheid gemaakt tussen lichte, matige en ernstige endometriose. Dit staat in verband met de hoeveelheid baarmoederslijmvlies die buiten de baarmoeder groeit. De klachten verschillen dan ook per persoon en soms zelfs per menstruatie.

De volgende symptomen kunnen in meer of mindere mate voorkomen:

·      Een pijnlijke menstruatie: dit is de voornaamste klacht, waar bijna iedereen met endometriose mee te maken krijgt. De menstruatiepijn bij endometriose wordt dysmenorroe genoemd. Het kan zowel enkele dagen duren als meerdere weken en uiteindelijk zelfs permanent aanwezig zijn.

·      Pijn bij het plassen: het kan zijn dat je vaker moet plassen, maar er kan ook bloed bij de urine zitten. Dit is afkomstig van het baarmoederslijmvlies dat in de blaas groeit.

·      Pijn bij het ontlasten: je kunt ook last krijgen van een opgeblazen gevoel, diarree of juist verstopping. Ook kan er bloed bij de ontlasting zitten, zeker tijdens de menstruatie.

·      Pijn bij het vrijen: Endometriose kan pijn in de onderbuik, het bekken of diep in de schede veroorzaken. Dit kan vrijen onprettig tot pijnlijk maken.

·      Verminderde vruchtbaarheid: Bij drie op de tien vrouwen die moeilijk zwanger worden, wordt endometriose geconstateerd. Hoe ernstiger de verklevingen, hoe kleiner de kans dat je op natuurlijke wijze zwanger kunt worden.

·      Psychische klachten: Bovenstaande symptomen kunnen hun impact hebben op je mentale gezondheid, zeker als je in het dagelijks leven veel last van pijn hebt. Ook wanneer het niet lukt om zwanger te worden, kan dat erg frustrerend zijn, met mentale klachten als gevolg.

Het verloop van endometriose

Endometriose komt het meeste voor bij vrouwen in de vruchtbare fase. Het begint zelden vóór de eerste menstruatie en kan na verloop van tijd langzaam steeds erger worden. Waar sommigen enkel klachten hebben gedurende de menstruatie, beginnen deze bij anderen steeds vroeger, waardoor ze wekenlang kunnen aanhouden. Sommigen hebben zelfs altijd buikpijn, zelfs wanneer ze niet ongesteld zijn.

In uitzonderlijke gevallen geneest de endometriose spontaan, maar ook na de overgang komt de endometriose meestal tot rust. Het opgebouwde weefsel zit er nog steeds, maar veroorzaakt vaak geen klachten meer. Dit komt doordat de hormoonschommelingen die bij de menstruatiecyclus horen, stoppen.

De oorzaken van endometriose

Het is niet bekend wat endometriose veroorzaakt. Wel is het waarschijnlijk dat bepaalde genen de ziekte kunnen triggeren, want je hebt een grotere kans op endometriose als het in je familie voorkomt.

Een andere mogelijke verklaring voor de aandoening is het terugvloeien van menstruatiebloed naar de buikholte, via de eileiders. Normaal gesproken wordt dit afgebroken en door het lichaam opgeruimd. Als dat niet voldoende gebeurt, kunnen de restanten zich hechten aan het buikvlies en op de organen. Daar kan het slijmvlies na verloop van tijd doorgroeien, wat endometriose veroorzaakt.

Hoewel endometriose veel stress kan veroorzaken, is ook bekend dat stress de klachten juist kan verergeren.

Endometriose in het dagelijks leven

Endometriose is een niet-levensbedreigende aandoening, maar kan wel een flinke impact hebben op je dagelijks leven. Hoewel er velen zijn die er niet zoveel van merken, hebben anderen veel (pijn)klachten, zeker rond de menstruatie. In ernstigere gevallen kan het lastig zijn om te genieten van leuke dingen, zoals een etentje, dagje weg of vakantie.

Door rekening te houden met je cyclus, kun je activiteiten om de pijnlijke periodes heen plannen. Dit kan lastig zijn als de pijn constant aanwezig is. Overleg met een arts over mogelijke behandelmethodes en hoe om te gaan met de pijn. Vaak is een behandeling met medicijnen of een operatie mogelijk om de symptomen te verminderen.